ویار تکلم

کانال وب‌بلاگ در تلگرام:
https://t.me/zaerezari

آخرین مطالب

۵ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «برجام» ثبت شده است

آمریکا از برجام خارج شد. ظاهرا برجام بدون کدخدا مفت نمی‌ارزد. هرچند که با کدخدای‌ش هم مفت نمی‌ارزید. ولی خب چه می‌شود کرد. سیاست هم به نوعی جنگ است. به قول امام(ره): یک روز ما می‌بریم و یک روز آن‌ها. برجام هم روز برد آن‌ها بود.

 برجام اگرچه خودش آن‌چنان که باید کارکرد و فایده‌ی ملموسی نداشت ولی تجربه برجام ثمرات بسیار خوبی در زمینه رشد درک مردم ایران از سیاست خارجی داشت. هیچ‌گاه به اندازه امروز مردم ایران درباره آمریکا و خباثت‌های‌ش هم‌صدا و هم‌دل نبوده‌اند. برجام چهره واقعی آمریکا را برای میلیون‌ها ایرانی برملا کرد، اگرچه برای میلیون‌ها ایرانیِ دیگر از سال‌ها قبل واقعیت مثل روز روشن بود. البته ما ملت فراموش‌کاری هستیم. اگر می‌خواستیم چشم‌مان را باز کنیم و واقعیات را ببینیم سی سال خباثت آمریکا قبل از برجام کافی بود. نیازی به چنین تجربه سنگینی هم نداشتیم.

برخلاف خیلی‌ها، من برجام را نه حاصل تصمیمات کلی نظام می‌دانم و نه حاصل تصمیم شخص حسن روحانی. بله! مذاکره با کشورهای اروپایی از سال‌ها قبل کلید خورده بود و همان‌طور که موگرینی هم گفت برجام حاصل دوازده سال مذاکره است. اما کدام مذاکرات؟! آیا شیوه مذاکره تیم دیپلماسی دولت قبل کم‌ترین شباهتی به تیم ظریف و تفکرات آن‌ها داشت؟

مشکل دقیقا از آن‌جایی آغاز شد که به صورت رسمی پذیرفتیم که آمریکا هم به مذاکرات وارد شود. سیاسیون شروع کردند به جوسازی که بدون حضور کدخدا آب هم نمی‌شود خورد. مردم هم پذیرفتند. میلیون‌ها ایرانی پذیرفتند و با بیست و سه میلیون رای پذیرش این تفکر را برای بار دوم اثبات کردند.

خب می‌گویند حالا اگر کس دیگر رئیس جمهور بود وضع به‌تر بود؟ شما می‌گویی نه من هم می‌گویم نه! ولی آیا راه به‌تر شدن اوضاع این بود که پنج سال وقت و سرمایه و انرژی و فکر و امید مردم یک مملکت به بازی گرفته شود و آخرش هم هیچ؟! بحث سر عمر و زید و بکر نیست. بحث سر تفکر حاکم بر جامعه است. بحث این است که دولت به کدام پشتوانه‌ای وارد چنین معاهده نافرجامی شد؟ جز به پشتوانه‌ی رای اکثریت ملت؟ 

البته من قصدم گلایه از رای مردم نیست. نظر مردم همیشه محترم و معتبر است‌. ولی مذاکره با آمریکا آن هم به این صورت هیچ‌گاه در سیاست‌های کلی نظام و شخص رهبری نبوده و نیست. باور عمومی مردم این بود که مذاکره و معاهده با آمریکا مشکلات را برطرف می‌کند. رهبری هم به این باور احترام گذاشت و علی‌رغم مشخص بودن نتیجه اجازه مذاکره و توافق داد و از تیم مذاکره کننده هم حمایت کرد. روحانی فقط مجری این تفکر بود. اگرچه خود و دولت‌ش در پیدایش این تفکر نقش زیادی داشتند.

پارسال دم انتخابات مطلبی نوشتم و از فواید پیروزی احتمالی روحانی در انتخابات گفتم. اگرچه خودم به رئیسی رای دادم و علی‌رغم تمام انتقاداتی که دارم باز هم به جریان‌های نزدیک به گفتمان انقلاب رای می‌دهم. در آن مطلب نوشتم که به شکست روحانی امیدوار نیستم. با این حال اگر چه پیروزی روحانی ممکن است نتایج نامطلوبی به هم‎راه داشته‎باشد، ولی بزرگ‎ترین حُسن‎ش این است که مردم واقعا به این نتیجه می‎رسند که از ناحیه‎ی خارج از کشور معجزه‎ای صورت نمی‌گیرد و نگاه به داخل به صورت یک باور مستحکم ملی در می آید که ثمرات خوبی در آینده دارد.

امروز دقیقا به همان نقطه‌ رسیده‌ایم. فقط کاش با وجود این خسارت‌ها اقلا چشم‌مان را باز کنیم و از این اتفاق درس بگیریم‌.

یک نکته می‌ماند و آن هم این‌که بدانیم سیاست‌های آمریکا چیزی نیست که تصمیم یک نفر بتواند در آن تاثیری بگذارد. شاید یکی از علل انتخاب ترامپ علی‌رغم پیروزی کلینتون در انتخابات مردمی، همین شخصیت احمق‌نمای اوست که باعث می‌شود افکار جهانی تصمیمات قلدرمآبانه آمریکا را به پای او بگذارد، حال آن‌که این تصمیمات تماما ناشی از سیاست‌های کلی نظام حاکم بر آمریکاست. امروز باز سرمان کلاه نرود. ترامپ از برجام خارج نشد. آمریکا خارج شد. ایالات متحده آمریکا!

  • ویار تکلم

بخش انتهایی سخن‎رانی امروز روحانی در جلسه دفاع از وزرای پیش‌نهادی کابینه‌اش در مجلس، در یک کلام فوق‌العاده بود. برای کسانی که به دنبال واقعیات برجام هستند و اتفاقا مواضع و عقاید هیچ کس دیگری را هم قبول ندارند این سخن‌رانی نکات قابل توجهی دارد. بخشی از این سخن‌رانی را بخوانید:

بعضی‌ها (آمریکایی‌ها) می‌گویند تعهدی که قبلاً با هم بستیم فعلاً قرص و محکم نباشد، متزلزل باشد و در عین حال بیاییم راجع به موضوع دیگری با هم مذاکره کنیم. این از حرف‌های خنده‌دار تاریخ است! یک کسی عهد و پیمانی می‌بندد و می‌گوید تا آخر پای پیمان خودم ایستاده‌ام و آن را اجرا می‌کنم؛ جایزه من این است که راجع به موضوع بعدی هم با هم صحبت کنیم. این حالا اندکی قابل بحث است. اما کسی که همان تعهد اول را زیر پا می‌گذارد، با زبان عمل‌ش دارد اعلام می‌کند که من اهل مذاکره نیستم.

آمریکایی‌ها دارند اعلام می‌کنند که ما اهل مذاکره و تعهد و پیمان نیستیم. ما اصول اخلاقی و بین‌المللی را نمی‌شناسیم. خب اگر کشوری در این مسیر قرار گرفت دیگر کشوری می‌تواند به او اعتماد کند؟!

آمریکایی‌ها دارند به بعضی از کشورهای شرق آسیا پیغام می‌دهند که بیایید با ما مذاکره کنید. مگر دیوانه شده‌اند که با شما مذاکره کنند؟! شما مذاکره دیروز را علناً زیر پا می‌گذارید و به مذاکره امضا شده‌ای که به تایید شورای امنیت سازمان ملل رسیده بی‌اعتنا هستید. بعد کشورها بیایند با شما مذاکره کنند؟!

حالا مشکل آن‌ها با ایران چیست؟ ایران که در بحث هسته‌ای به تعهدات خود عمل کرد. می‌گویند ایران چرا از لحاظ دفاعی و نظامی قدرت‌مند است و کشورهای منطقه به ایران احترام می‌گذارند! این مشکل کی‎ست؟ مشکل شما آمریکایی‌هاست که آمدید در منطقه امنیت و ثبات عراق و افغانستان را به هم زدید. شما با آوردن تروریست‌ها امنیت سوریه و لبنان را به هم ریختید.

ما برای دفاع از خودمان، تمامیت ارضی‌مان و ملت‌مان در ساخت و تولید و انبار کردن و در زمان لازم استفاده کردن از هر نوع سلاحی که نیاز داشته باشیم تردید نخواهیم کرد.

پ. ن: این پست به معنای فراموش کردن پروسه انعقاد برجام در داخل ایران و توهین‌های آقای روحانی به مخالفین نیست. چه این که عین همین حرف‌ها را هرکس چهار سال پیش می‌گفت به او برچسب دلواپس و بی‌سواد و بی‌شناسنامه و تندرو و کاسب تحریم می‌زدند. ولی شنیدن این سخنان از آقای روحانی را باید به فال نیک گرفت. برای آقای روحانی کاری نداشت که مثل دوره قبل از انتخابات از برجام دفاع کند و از گشایش‌های غیبی و رونق‌های نادیده آن تعریف کند و خیلی‌ها هم باور کنند. ولی خوشبختانه با گذر از رقابت‌های انتخاباتی با یک روحانی صادق‌تر رو به رو هستیم.

پ. ن ۲: همیشه هم به عقب برگشتن بد نیست. گاهی باید برگشت و اشتباهات را جبران کرد و بعضی حرف‌ها را از نو مرور کرد. این روزها مدام این جمله رهبری در ذهنم می‌پیچد :"به طرف مقابل اعتماد نکنید. خرش که از پل گذشت، بر می‌گردد به ریش شما می‌خندد!"

  • ویار تکلم

مواضع آمریکا مثل بسیاری از مواضع جمهوری اسلامی آنقدر باری به هر جهت نیست که با عوض شدن روسای جمهور تغییر کند. همه‌ی روسای جمهور ایالات متحده در مسائل کلی مانند دفاع از اسرائیل و سیاست خارجی با هم متفق و هم‌سو هستند. چرا که سیاست‌های آن‌ها تابع مواردی است که تخطی از آن‌ها به معنای محو شدن از عالم سیاست است. کاندیداتوریِ یک سیاست‌مدار مخالف اسرائیل در آن‌جا محال است.

آن‌جا  تکلیف‌ش با دوست و دشمن کاملاً مشخص است و مثل این‌جا نیست که یکی حزب‌الله لبنان را بکوبد و دیگری در مقام دفاع بر بیاید. آن‌ها همه پشت سر اسرائیل ایستاده‌اند!

آن‌جا مثل ایران نیست که یک بار رئیس جمهوری با عبای شکلاتی بیاید و کل تاسیسات هسته‌ای مملکت را تعلیق کند و هزار و یک‌جور تعهد بدهد و بعد رئیس جمهور بعدی به لطایف‌الحیلی زیر تعهدات بزند و تاسیسات را احیا کند و بعد رئیس جمهور دیگری با ریش متالیک بیاید و دوباره درِ همه چیز را گل بگیرد! 

آن‌جا مثل این‌جا نیست که رئیس جمهورش تا وقتی که در خوش‌خوشان پیروزی گفت‌مان سازش و مذاکره به سر می‌برد حسابی نیروهای مسلح و قدرت دفاعی کشور خودش را بکوبد و بعد که فهمید همه‌اش توهم بوده و گفت‌مان قهرمانان دیپلماسی‌اش مفت نمی‌‌ارزد رنگ عوض کند و دست‌مال‌کش نیرو‌های مسلح شود. انگار نه انگار که این‌ها همان دولت تفنگ به دست و مخل انعقاد برجام هستند!

شکست کلینتون در انتخابات و پیروزی ترامپ بر او تنها یک دلیل‌ش چرخش قدرت بین احزاب و عدم اعتماد دوباره به دموکرات‌ها بود. کلینتونِ دموکرات و هم‌فکر اوباما نمی‌توانست بازی‌گر مناسبی برای شوآف تهدید به لغو برجام و مجبور کردن ایران به مذاکره مجدد و برجام‌های بعدی باشد. به‌ترین گزینه ترامپ ابله‌نما بود!

آن‌جا (و اصلا در عالم بی در و پیکر سیاست) همه‌چیز با سنجه‌ی منفعت و مراودات سیاسی و اجتماعی وزن می‌شود و کسی به خاطر قرب الهی و انسانیت و این قبیل مسائل که اساسا در عالم سیاست به شوخی می‌ماند به کشور متحد و دوست و هم‌پیمان‌ش پشت نمی‌کند که سنگ کشورهای دیگر خاصه ایران را به سینه بزند.

دولت و ملت آمریکا در هرچه که با هم مخالف باشند در یک چیز توافق مسلم دارند. این‌که اصلی‌ترین دشمن آن‌ها ایران است. آن‌ها هرچه را که فراموش بکنند خاطره‌ی‌ گروگان‌های سفارت را فراموش نمی‌کنند. آن‌جا نفرت از ایران و ایرانی موج می‌زند فقط مردم‌ش توانایی تجمع و فریاد زدن نفرت‌شان را ندارند.

سرِ گروگان‌گرفتن تفنگ‌داران آمریکایی تا چند هفته فضای شهر  به خصوص دانش‌گاه به شدت برای ایرانی‌ها ناآرام بود. آن‌ها مردم ایران را از حکومت ایران جدا نمی‌دانند.

فقط مردم ایران‌ند که با توریست‌ها و مهمانان خارجی خیلی دوستانه و با محبت برخورد می‌کنند. نمی‌دانم از محبت‌شان است یا از احساس حقارتی که در طی قرون گذشته به جامعه ایرانی تزریق شده! هر چه که هست  آن‌ها هر خارجی را به چشم یک انسان پست و پایین‌تر نگاه می‌کنند. حتی به سیاه‌پوستان و سرخ‌پوستانی که چندصد سال است ساکن و مالک آن‌جا هستند. حالا ایرانی‌ها که جای خود دارند!

در مکان‌های غیر رسمی و خارج از دانش‌گاه و محیط‌های اداری از اسم انگلیسی استفاده می‌کنم. آن‌جا خارجی بودن و خاصه ایرانی بودن بهای سنگینی دارد. به رغم این‌جا که کافی است لب تَر کنی که اهل اروپا یا آمریکایی تا یک ارتش آدم برای ابراز محبت و مودت به تو از سر و کول هم بالا بروند و...

پ ن: دی‌روز دوست هم‌اتاقی‌م آمده بود خواب‌گاه! از شاگردان ممتاز سمپاد شهرشان بوده و سال چهارم از تجربی تغییر رشته داده و رفته پی علاقه‌اش علوم انسانی! با رتبه‌ی دو رقمی کنکور از دانش‌گاه برکلی پذیرش گرفته و با پدر پزشک و مادرش بن‌کن کرده‌اند به آمریکا. ام‌سال سال آخر تحصیل در علوم سیاسی را می‌گذراند. اشراف او به اخبار و وقایع داخلی و تحلیل و رصد آن‌ها نشان می‌داد که علاقه‌اش را درست شناخته! شنیدن این حرف‌ها از زبان او برای‌م خیلی جالب بود.

 

  • ویار تکلم

اخیراً آقای حسین ده‌باشی، کارگردان فیلم تبلیغاتی روحانی در انتخابات نودودو و از معدود اصلاح‌طلبان منصف، توئیتی منتشر کرده و در آن برجام را نه خیانت، که خریت دانسته‌است.



به دنبال این اظهار نظر، اصول‌گرایان و نیروهای ارزشی شروع به تاختن به ده‌باشی و توهین و تخریب او کردند و بار دیگر ضعف خود را در جذب تفکرات مخالف نشان دادند.

حسین ده‌باشی هرکسی که بوده و هر تفکری که داشته، اکنون در مورد برجام تغییر موضع داده و نظری هم‌سو با مخالفان برجام پیدا کرده! این تغییر موضع را باید کوبید و تخریب کرد، یا اینکه از آن تجلیل کرد و به نفع خود از آن بهره برد؟ جواب واضح است. اما متاسفانه اصول‌گرایان این جواب واضح را نمی‌فهمند و همیشه با دیگران سر جنگ و دعوا دارند. حتی با کسانی که با نظرات آن‌ها موافق باشند!

در تفکر اصول‌گرایی تغییر جایی ندارد. باید از همان اول اصول‌گرا باشی و اصول‌گرا بمانی تا موردپسند این جماعت واقع شوی! اگر اول اصول‌گرا باشی و بعد تغییر موضع بدهی به تو انگ جریان انحرافی می‌بندند. اگر هم اول با آن‌ها مخالف باشی و بعد نظرت با آن‌ها هم‌سو شود، گذشته‌ات را بر سرت می‌کوبند! گویی که فقط این جماعت نسخه اصل و اصیل انقلابی‌گری و ولایت‌مداری هستند و هرگونه تفاوت عقیده با آن‌ها انسان را از مدار انقلاب و ولایت خارج می‌کند!

رفتار شاخص گونه و نگاه از بالا به پایین این جماعت روز به روز آن‌ها را بیش‌تر در انزوا قرار می‌دهد. تا زمانی‌که این جماعت یاد نگیرند که با اقشار و تفکرات مختلف چگونه برخورد کنند و برای خود حقانیت مطلق قائل باشند امیدی به به‌تر شدن اوضاع‌شان نیست.

  • ویار تکلم

همان‌طور که در خبرها خوانده‌اید و احتمالا تا الان فیلم‌ش هم به دست‌تان رسیده، دی‌روز #میثم_مطیعی پیش از اقامه‌ی نماز عید فطر، به قرائت شعری در باره پاره‌ای از مسائل روز ایران از قبیل برجام و عملیات داعش پرداخت که با بازتاب زیادی همراه شد. از این طرف عده‌ای آن را نمونه‌ی کار #آتش_به_اختیار تمیز و انقلابی دانستند و به تجلیل از آن پرداختند، و از آن طرف عده‌ای آن را شعری وحدت شکن و تفرقه افکن عنوان کرده و به تخطئه این اقدام پرداختند. اما آیا این شعر واقعا جنبه تفرقه افکنانه داشت و اصالتا هر گونه انتقادی مساوی با تفرقه است؟

چنان‌که می‌دانیم در جمهوری اسلامی، عنصر وحدت ساز و محور آسیای ارکان حکومتی و مردمی، ره‌بری است و آن‌چه توده‌ی مردم را حول یک نقطه مجتمع می‌سازد مقام ولایت است. اساسا نباید این توهم برای رئیس جمهور مملکت پیش بیاید که رای به او به منزله‌ی تایید کامل و مطلق تفکرات و مواضع اوست چرا که درصد بالایی از آرای انتخابات، آرای سلبی و صرفا برای جلوگیری از پیروزی کاندیدای رقیب است و ابداً به معنای علاقه و تایید همه مواضع کاندیدای منتخب خود نیست. تجربه چهار دهه‌ای  انقلاب نیز نشان می‌دهد که روسای جمهور با هر درصد آرایی هیچ‌گاه نتوانسته‌اند هم‌بسته‌گی فکری و  ایدئولوژیک بین رای دهنده‌گان به خود ایجاد کنند. 

از طرف دیگر نقد اقدامات یک رئیس جمهور چرا باید این همه بر عده‌ای سنگین بیاید؟ چرا باید نقد یکی از دست‌آوردهای دولت به معنای نفی دولت و مخالفت با آرای مردم قلم‌داد شود؟ پاسخ این سوال را _مثل پاسخ همه نقد های وارد شده به رئیس جمهور!!_ می‌توان در دولت قبل جست‌وجو کرد!

در دوره #احمدی_نژاد، آیا نقد به مسکن مهر به معنای تخریب دولت بود و سخنی تفرقه‌افکنانه محسوب می‌شد؟ نقد به هدف‌مندسازی یارانه‌ها چه‌طور؟ نقد به سهمیه‌بندی بنزین چطور؟ سهام عدالت چه‌طور؟ چنان‌چه می‌بینیم اساسا تنوع فعالیت‌ها آن‌قدری هست که نقد به هر کدام از آن‌ها نه به معنای نفی دولت و زحمات آن است و نه به معنای توهین به رای مردم! اما وقتی دست‌آورد دولتی در طول چهار سال تنها و تنها یک معاهده باشد و در واقع دولت با برجام مساوی شود، طبیعی است که نقد به آن و بل‌که کوچک‌ترین ایراد به آن به معنای تقابل با دولت و رای مردم تلقی شود.

 به نظر من نباید  به میثم مطیعی بابت نقدش خرده گرفت. او فقط یکی از دست‌آوردهای دولت را نقد کرد. گناه او چیست که این یک دست آورد، تنها دست آورد دولت است؟!

و در نهایت این‌که، عده‌ای به محل این نقد اعتراض دارند و تریبون نماز عید را محل مناسبی برای نقد دولت نمی‌دانند. عده‌ای ای هم از عدم انصاف و عدالت در برخورداری دو جناح از تریبون‌های حکومتی گله مندند.

خب به نظر من این مسئله و ایرادی است که جواب ندارد! آن کسی که تفکر «جناح راست مساوی است با انقلاب و نظام» را بین مردم جا انداخت باید پاسخ‌گو باشد. این کار باعث شده به هر کار انقلابی برچسب حمایت از یک جناح و مخالفت با جناح دیگر زده شود و به این ترتیب عرصه بر نقدها و کارهای انقلابی تنگ شود. کار میثم مطیعی کار جناحی نبود، کار انقلابی بود و تریبون نماز هم جای درستی برای کار انقلابی است. ولی چه کنیم که این دیدِ «انقلاب و نظام مساوی است با جناح راست» حالاحالاها از ذهن مردم پاک نمی‌شود!


  • ویار تکلم